Hizkuntzaren didaktika

1. Garrantzitsua al da ahozko hizkuntzaren lanketa Haur Hezkuntzako dekretuan?

Haur Hezkuntzako etapan garrantzi berezia du adierazpen moduetan trebatzen hasteak, eta, bereziki, ahozko hizkuntzak. Haurrak ingurumenarekin eta parekoekin harre­manetan aritzeak aukera ematen du haiek ingurune hurbilean integra daitezen eta pentsamendu-prozesuak gara ditzaten. Eskolek elkarrizketa egiteko aukera asko eskaini beharko dizkie haurrei; hezitzaileekin zein parekoekin elkarriz­ketan jarduteko aukera asko, hipotesiak probatu eta beren burua zuzendu dezaten. Haurren ekoizpenetan sor daitezkeen akatsak hizkuntza eraikitzeko prozesu aktiboaren seinaletzat hartu behar dira.

2. Zer ikuspegi islatzen du ahozko hizkuntzaren lanketarako? Komunikatiboa? Zergatik?

Haur Hezkuntzak haurrengan zenbait gaitasun gara­tzen lagunduko du. Gaitasun horiek, haurrari zenbait hizkuntzatan eta adierazpidetan komuni­katzeko gaitasunak garatzeko aukera eman behar diote. Izan ere, haur batek hitz eginez ikasten du hitz egiten.

Hizkuntzak barneko munduaren eta kanpokoaren arteko lotura dira, tresna egokia baitira errealitatea adierazteko, norberaren jokabidea arautzeko, harremanetarako, eta pentsamenduak, sentimenduak, bizipenak eta abar adi­erazteko.

Haur Hezkuntzako hezkuntza-edukiak honako esperientzia-eremu hauen arabera antolatuko dira:

a) Norberaren ezagutza eta autonomia pertsonala.

b) Ingurunearen ezagutza.

c) Hizkuntzak: komunikazioa eta adierazpena.

Eremu bakoitzean proposatzen diren edukiak haurrentzat interesa eta esanahia duten jarduera globa­lizatuen bidez landuko dira. Hona hemen ahozko hizkuntzaren lanketarekin zerikusia dutenak:

Zikloa: hitzezko komunikazioa

• Ahozko adierazpenarekiko eta norberaren hizkun­tza-ekoizpenak hobetzeko interesa eta ekimena (lexikoa, perpausak, komunztadura...).
•  Komunikazio-trukea zuzentzen duten oinarrizko arauak erabiltzen hastea (hizketan ari denari begiratzea, txandari itxarotea, arretaz entzutea...).

Zikloa: hitzezko hizkuntza. Entzutea, hitz egitea eta berbetan aritzea.

• Eguneroko egoeretako helduen eta beste haur batzu­en komunikazio-asmoak ulertzea.
• Eguneroko testuinguruetan, informazioari, beharrei, emozioei eta nahiei dagozkien ahozko mezuak ekoiz­tea.
• Ahozko testuak ekoiztean, gero eta egokiago erabil­tzea lexikoa eta sintaxi-egiturak, intonazioa eta ahoske­ra.
• Eguneroko bizitzako gertakariak, kontuak eta go­rabeherak, denborari dagokionez, modu ordenatuan gogoratzea eta kontatzea.
• Hizkuntzaz kanpoko zeinuak (keinuak, tonua...) erabiltzea, igortzen diren mezuen esanahia indartzeko.
• Ohiko komunikazio-egoeretan parte hartzea eta modu aktiboan entzutea.
• Hizketaldiak eta elkarrizketak hasteko eta haiei eus­teko estrategia egokiak erabiltzea (apelazioak, esku-har­tzeetan txandakatzea, ikusizko harremana...).
• Ahozko hizkuntza komunikaziorako tresna gisa eta norberaren eta besteen jokabidea arautzeko laguntza gisa hartzea eta balioestea.
• Komunikazioko ohituretan eta ohiko egoeretan atze­rriko hizkuntzan ahozko harremanetan parte hartzeko interesa izatea.

3. Egokia iruditzen al zaizu erabiltzen duen ikuspegia?

Bai. Haur hezkuntzako dekretu honek ahozko hizkuntza lantzeko dituen helburuak egokiak iruditzen zaizkigu baina xede horiek betetzeko erabiltze den metodologia askotan ez da egokiena izaten, adibidez, denbora banaketa, denbora asko ematen zaio fitxak egiteari eta gutxiago ahozko jarduerei (antzerkiak, bertsoak, esperientzien kontaketak…).

Hona hemen ahozko hizkuntza lantzeko haur hezkuntzako dekretuak finkatzen dituen helburuak:

• Hizkuntza, ideiak eta sentimenduak adierazteko asmoz, komunikatzeko, irudikatzeko, ikasteko eta go­zatzeko tresna gisa erabiltzea.
• Ahozko hizkera norberaren jokabi­dea eta bizikidetza arautzeko erabiltzea, eta horretarako garrantzitsua dela ohartzea.
• Beste haurren eta pertsona helduen mezuak ulertzea era askotariko hizkuntza-testuinguruetan; eta harreman horiek zuzentzen dituzten arauak ezagutzea, komunikazio-asmoak egoki interpretatzeko.
• Komunikazioaren aldeko jarrera erakustea, bai hizkuntza ofizialetan, bai atzerriko hizkuntzetan komu­nikatzean, bestelako errealitate eta kultura batzuk ere ezagutzeko.

.Aipatu beharra dugu ahozko hizkuntzarekin batera haurrek eremu ezberdinak lantzen dituztela:

• Arau edota balioak. Pertsona baten bizitzarako ezinbestekoak direnak, esaterako, errespetua, entzumena, ikusizko harremanak…
• Kultura. Ahozko hizkuntzaren bitartez hizkuntzak ikasten dituzte haurrek, eta hauekin batera hauen kulturak lantzen eta barneratzen dituzte ere, adibidez, abestiak, bertsoak…
• Hiztegia. Ahozkotasunaren bitartez haien hiztegia zabalagoa bihurtzen da, eta horrek komunikatzeko baliabide gehiago izatea dakar.

Bestetik, aipatuko dugu ikasketa guztietan zehar, haur hezkuntzako dekretuan ahozko hizkuntzari ematen zaion antzeko garrantzia ematea beharrezkoa izango litzatekeela, izan ere, guk ahozkotasunaren lanketa amaiezina den prozesu baten moduan hartzen dugu. Benetako komunikatzaile ona izateko bidea amaiezina da.

Klasean aipatutako ideiarik garrantzitsuenak:

·         Dokumentua praktikara eramatea ez da hain erraza.

·        Ikuspegi komunikatiboa ez da aurrera eramaten, haurrari ez zaio uzten protagonista izaten. 
·         Irakasleen prestakuntza nahikoa al da?

·        Dokumentu ofizial moduan egokia iruditzen zaigu, baina zer falta da hori betetzeko?

·        Zer lortu behar dugun jartzen du, baina hori lortzeko zer egin behar dugu?

·        Alde handia dago planteatzen dena eta egiten denaren artean.

·        Bakoitzak dokumentua era ezberdinean interpretatzen du.

·        Dekretua irekia izanik, aukera gehiago ematen ditu. Adibidez, lehen hezkuntzako dekretuak edukiak zehatzagoak dira.

Hezkuntzaren erabilera makurra

Lakuako Hezkuntza Sailak abiatu duen Bizikidetza Demokratikorako eta Indarkeriaren Deslegitimaziorako Plan delakoak aurkaritza handia bildu du, Hezkuntza sailburuak haren berri jakinarazi zuen unetik. Aurkakotasun hori arlo politikotik ez ezik, sozialetik ere sortu da, eta hezkuntza komunitatean haserrea eragin du, iturri ofizialek diotena gorabehera. Arduradun politikoek egindako plana da, hezkuntza komunitatearen iritzia kontuan izan gabe. Horrenbestez, atzo Sortzen Ikasbatuazek plan horretan parte ez hartzera deitu zuen, haren helburu politikoak salatuz, Lakuako eta Nafarroako Gobernuek abiatutako zenbait hezkuntza planen izaera politikoak irakasle, ikasle, langile eta guraso askorengan eragin duen ezinegona jaso ondoren. Izan ere, plan horien helburua ez da inondik inora pedagogikoa, ez dute zerikusirik inongo «bakerako hezkuntza» egitasmorekin, instituzio horietako arduradunen ikusmolde politikoarekin baizik. Nork bere irizpidea eratzeko tresna eman behar duen bidea izan beharrean, arduradun horien ikusmoldea sustatu eta are inposatzea bihurtu nahi dute hezkuntza; gainera, sufrimenduaren erabilera makurra eginez, sufritzen duten herritarren parte handi bat baztertuz, egia ezkutatzen saiatuz. Sortzen Ikasbatuazek atzo salatu zuen bezala, biktimak askotarikoak baitira, eta horietako asko ikasleak.

Teknologia berriak hezkuntzan

Hik Hasi aldizkarian, 2002ko urtarrilean, 64.alean, teknologiak hezkuntzan eskaintzen dituen abantailak aipatzen ditu. Ez omen da nahikoa gizartean teknologiak daudenez eskolan ere egon behar dutela esatea. Ondorengo abantailak aipatzen dira modu laburrean:
1.-Informazio digitala: papera eta informazioa bereiztea. Lehen liburu bat bidaltzeko paketea postontzian sartu eta iritsi arte itxaron behar genuen; gaur egun, dokumentu bat bidaltzeko segundo pare bat nahikoa da. E-mailaren bidez ia edozein dokumentu bidal dezakegu hartzaileak behingoan jasoko duela jakinez. Informazio digitalaren iraultza ulertzeko, esan daiteke, adibidez, diskete batean 870 orriko testu bat gorde dezakegula eta CD batean ia 600.000 orriko testua.

2.-Txat solasguneen bidez ikasleek edozein herrialdetako ikasleei idatz diezaiekete eta beraiengandik erantzuna jaso, aldi berean. Ingelesa, frantsesa edo beste edozein hizkuntza irakurtzen eta idazten ikasteko. Urruti dauden irakasleak gela birtual batean elkar daitezke elkarren esperientzietatik ikasteko eta materialak elkarri eskuratzeko.

3.-Eskolako web orrian gurasoei bidalitako oharrak, ikastetxearen Hezkuntza Proiektua, curriculuma, gaien apunteak, etxerako lanak, ezagupenak sakontzeko bibliografia, ordutegiak eta abar jar ditzakegu. Hipertestua ere oso interesgarria izan daiteke gai batzuk irakasteko.

4.-Ikastetxean Internet izanez gero, NASAk duen web orrian sar gaitezke eta ilargiaren argazkiak jaso, edota ikasleei edozein gairi buruzko informazioa lor dezaten eskatu. Nahi dugun gaiari buruzko informazioa aurki dezakegu Internet sarean. Gure arazo bakarra informazio hori aurkitzea da.

Helburuak: gela bakoitzean sarean konektatutako ordenagailu bat edukitzea eta garrantzitsuena ikaslearen autonomia sustatzea.

Erabat ados nago artikulo honek esaten duenarekin. Bakarrik aipatu nahi dut arrazoi bat badela gizartean dagoela esatea. Jendeak erabiltzen ditu, modu honetan haurrak hezitzen ari dira eta ezin dena izan ikastola beste mundu paralelo bat bihurtzea.

TELEBISTAREN ERABILERA HEZKUNTZAN

"Orain dela hogeita hamar urte jendeak  telebista masen heziketarako tresna ona zela uste zuen. Gobernuek diru asko inbertitu zuten telebistaren bidez hezkuntza programak garatzeko. Beti gertatu ohi den bezala, lehenengo programak nahiko txarrak izan ziren. Idatzizko testuei irudiak erantsi baino ez zuten egiten, besterik ez. Nolanahi ere idatzizko lengoaia eta irudien lengoaia nahiko desberdinak dira. Imajinatu, Errusian euskaraz mintzatuko bagina, inork ez liguke ulertuko. Ez du zentzurik aipatutako bi lengoaia horiek nahasteak. Beraz, hori ez dugu ahaztu behar.

Dena den, argi dago hedabideek arrakasta izugarria izan dutela. Seguraski, guraso askok seme-alabek eskolatik atera ondoren telebista gehiegi ikusten dutela pentsatuko dute. Estatistiken arabera, batez beste egunean hiru ordu ikusten dute telebista gazteek. Esan al daiteke gehiegi dela? Nire ustez, kasu honetan denbora ez da gauzarik garrantzitsuena. Jakina da telebistaren aurrean egoten garen denbora kontuan hartu behar dela, baina agian kalitateari ez zaio behar duen garrantzirik ematen.

Gurasoek telebistari buruz duten iritzia ezkorra bada ere, telebistak ekarpen handiak bultza ditzake ikaskuntza-irakaskuntza prozesuan. Eduki batzuk irudiekin oso ondo adieraz daitezke. Adibidez, historiako hainbat gertaera ulergarriagoak izan daitezke pantaila txikian ikusteko aukera izanez gero. Esate baterako, Berlingo harresiaren erorketa, ilargirako bidaia, sumendien erupzioak, Chernobilen gertatutakoa, baso-suteen ondorioak eta abar irudien bidez testuen bidez baino hobeto uler ditzakegu.

Gauzak horrela, sortzen zaidan galdera hauxe da: zergatik ez da, bada, erabiltzen telebista ikastetxeetan horrelako ondorio nabarmenak baditu ikasketa prozesuan? Ia inork ez dizkio ikasle bati liburuak debekatzen gehiegi irakurtzen duelako. Zergatik? Gure gizartearentzat liburuak irakurtzea telebista ikustea baino hobea delako, lehenengoek jasoagoak baitirudite. Askok diote telebista txarra daukagula, baina liburu txarrak ere baditugu. Gakoa ez da telebista ona edo txarra daukagun, baizik eta hedabide horri zein erabilera ematen diogun.

Hasieran kalitatea aipatu dut. Kalitatea zehazterakoan gutxienez bi aldagai eduki behar ditugu kontuan. Alde batetik, telebista programa bera egokia denentz; eta beste aldetik, programa hori erabiltzeko era aproposa denentz. Programa on batek ez du ezertarako balio gaizki erabiltzen badugu, eta era berean, programa txar batekin ariketa egokiak egin ditzakegu. Adibidez, jendea telebistan iragarki gehiegi sartzen dituztelako kezkatzen da, baina oso jarduera politak egin ditzakegu iragarkiak erabiliz. Galiziako eskola batean publizitateari buruzko hausnarketa interesgarriak egin zituzten. Besteak beste, galdera hauek planteatu zituzten hausnarketarako: zer ordutan sartzen dituzte iragarki gehiago? Zein motatakoak? Nori zuzendutakoak? Zein egunetan? Horiek bezala beste mila galdera sor daitezke iragarkiei buruzko hausnarketa egiteko. Froga ezazue!

Horrez gain, gelan erabil ditzakegun programak ez dute hezkuntzarako berariaz egindakoak izan behar. Adibidez, probabilitatea lantzeko James Bond-en filmaren zatitxo bat ikus dezakegu eta ondoko galderak planteatu: Kasinoan dagoenean, zein da dadoetan bi seiko ateratzeko probabilitatea? Eta gauza bera berriz gertatzeko?

Telebistaren erabilerak gelako antolaketa aldatzen du. Normalean irakasleak hitz egin eta ikasleek entzun egiten dute. Teknologia berri honekin irakasleen eta ikasleen artean zegoen komunikazio zuzena galdu egiten da. Batzuen ustez, arrazoi hori nahikoa da telebista ez erabiltzeko. Haien iritziz, irakasleak etengabe ikusi behar ditu berak esaten duenari buruzko ikasleen erreakzioak. Ni ez nago ados iritzi horrekin. Ikasleen artean esertzen bagara, beraiek pentsatzen dutenari buruzko gauza asko asma ditzakegu.

Irakasle batzuk uste dute behin telebistako programa ikusita ariketa amaitu egiten dela. Haatik, guztiz kontrakoa da. Benetako lana telebista ikusi eta gero hasten da. Telebista programa batekin informazio pila bat jaso dezakete, baina ondoren informazioa landu egin behar da. Gaur egun telebistaren munduan izugarrizko garrantzia ematen zaio informazioa jakiteari, baina informazio bat gogoratzea buru eragiketarik sinpleena da -bestela ordenagailuak ez lukete egingo!-. Guri interesatzen zaiguna da ikasleek beren kabuz pentsatzea eta erabakiak hartzea; eta hori lortzeko informazioa baino gehiago behar dute.

Baina nola landu jasotako informazio hori? Ez da erraza. Guk ezin dugu egin beraien partez. Irakasleen zeregina ikasleei informazioa antolatzen laguntzea da. Hau da, informazioa erlazionatzeko, laburtzeko, aztertzeko, aplikatzeko edo ideia garrantzitsuenak azaltzeko eska diezaieke. Beraz, lanik garrantzitsuena telebista ikusi eta gero egiten da. Gaur egun informazioa edonon aurki dezakegu, baina ez gure pentsamendua, eta ezta erabakiak hartzeko gaitasuna ere.

Telebistak gero eta merkeagoak dira. Beraz, ez litzateke ideia txarra izango gela bakoitzean telebista bat jartzea. Ikusten dudan arazo garrantzitsuenetako bat klaseek telebistaren programazioaren erritmora joan beharra da, eta hori normalean ez da gertatzen. Horretarako, bideoak aukera interesgarriak eskaintzen dizkigu. Guk erabakitzen dugu zer, noiz eta zenbat aldiz ikusi. Hala ere, bideoari buruz datorren hilabetean hitz egingo dugu."

Irakurri dudanean asko gustatu zait aspektu guztiak hartu dituelako eta guztietrako kritika zehatza eman du. Ideiak interesgarriak izan dira. Baina badago konparaketa bat nik ados ez nagoenarekin: telebista vs liburuak. Uste dut liburuak genero oso desberdina dela non imaginazioa garrantzitsuena dena eta ez irudiak. Honelako konparaketak ez ditutzentsua ulertzen baina "para gustos estan los colores", ezta?.

DANI MATEOREN MONOLOGO OSO ONA HEZKUNTZARI BURUZ(GAZTELERAZ)

GOZATU BIDEOAZ

HEZKUNTZA GIZA ESKUBIDEA DA !!!!!!

AMANDAREN ISTRIPUA